کد مطلب:20827 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

چگونه ميتوانيم نظر خدا را در مورد كاري قبل از انجام آن بدانيم؟ مثلاً آيا در صورت تحقق آن كار، به هدف ميرسيم يا نه؟ و يا اين كه آيا ثواب ميبريم يا نه؟

در ابتدأ تذكر اين نكته لازم است كه ملاك ثواب بردن، به هدف رسيدن نيست. ثواب بردن منوط به انجام وظيفه و داشتن نيت خالص براي خدا در كار]ها[ ميباشد، در اين صورت حتي اگر شخص به هدف نيز نرسد از پاداش الهي بهرهمند ميشود.

اما سؤال شما پرسشگر گرامي دو احتمال ميتواند داشته باشد: يكي در مورد اطلاع انسان از عاقبت دنيوي كارهاي خودش، مثلاً اين كه انسان قبل از انجام معامله و تجارت، چگونه از آينده آن و ميزان سود و ضررمالي آن مطلع شود؟ در اين موارد بايد گفت كه هيچ كس چنين علم و دانشي ندارد، زيرا خداوند علم غيب را مختص به خود كرده است و تنها كساني را كه او بخواهد (مثل پيامبران و اوليأ) و هر زماني كه او اراده كند از علم غيب مطلع ميكند. خداوند ميفرمايد: قُل...وَلَوْ كُنتُ أَعْلَمُ الْغَيْبَ لاَ سْتَكْثَرْتُ مِنَ الْخَيْرِ وَمَا مَسَّنِيَ السُّوَّء;(اعراف،188) ]اي پيامبر ما[ بگو ]از طرف خودم و بدون اراده خدا از غيب خبر ندارم[ و اگر از غيب با خبر بودم سود فراواني براي خود فراهم ميكردم و هيچ بدي به من نميرسيد. احتمال دوم در سؤال شما اين است كه اطلاع از آثار و عاقبتِ اخروي و معنوي كارها (چه دنيوي و چه اخروي) منظور نظر شما باشد. در اين صورت ـ در مسائل كلي ـ دانستن نظر خدا همان دانش فقه و اخلاق اسلامي ميباشد كه وظيفه عملي هر شخصي را در ارتباط با خدا و انسانها و جهان پيرامونش معين ميكند. يعني، انجام وظيفه طبق دستورات اسلام، ما را به آنچه مورد نظر خداست ميرساند. در بخشي از مسائل روزمره زندگي و جزئيات آن نيز ميتوان نظر خدا را با همين دو دانش فوق دريافت كرد اما براي بخشي ديگر از آن در قرآن به يك قانون كلي اشاره شده است و اينجا هم مورد استفاده قرار ميگيرد: إِن تَتَّقُواْ اللَّهَ يَجْعَل لَّكُمْ فُرْقَانًا;(انفال،29) اگر پرهيزكاري پيشه كنيد خداوند قدرت تشخيص ]حق و باطل، صحيح و ناصحيح[ را به شما عنايت ميكند يعني اگر انسان به دستورات خدا ـ در جاهايي كه معلوم است ـ عمل كند و مواظب باشد در آن موارد مخالفتِ خدا را نكند خداوند به او قدرت و روشنبينياي عطا ميكند كه ميتواند در ساير موارد نيز نظر خدا را تشخيص دهد و بوي خوب يا بدِ عمل را استشمام كند.

همچنين دعاهاي فراواني از ائمه وجود دارد كه در آنها از خدا درخواست بصيرت در دين شده است و به ما نيز سفارش كردهاند كه اين دعاها را بخوانيم، از اين راه نيز ميتوان ـ تا حدي ـ به قدرت تشخيص حق از باطل رسيد.